विचार/ब्लग Archives - नागरिक रैबार

विचार/ब्लग:

हामीलाई संघीयता र गणतन्त्र

दिनेश वाग्ले । विचार । साउन ८ गते शुक्रबार मलाई नेपालमा संघीयता साँच्चिकै लागू भैसक्या हो कि भन्ने भयो । त्यो दिन वाग्मती प्रदेशका सवारी साधनसम्बन्धी अनलाइन सूचना व्यवस्थापन प्रणाली सुरु भयो । मुख्यमन्त्रीले माउस थिचेर उद्घाटन गर्नुअगावै मैले https://tmis.bagamati.gov.np मा गएर एक मिनेटमै सवारी कर तिरें । जरिवानासहित ९० हजार चानचुन तिरेपछि मैले अन्तिम पटक एकान्तकुनास्थित यातायात […]

३ दिन अगाडि

समाचार

एमालेको रामरमिता

राजराम गाैतम । कम्युनिस्टहरू राजनीतिक पतनको डिलमा पुगेपछि प्राचीन पात्रहरूमा आफ्नो जीवन खोज्छन् । प्राचीन युनानी मिथका दुई पात्र नार्सिसस र फिनिक्स चरोको कथा नेपाली कम्युनिस्ट वृत्तमा चर्चित छ । नार्सिसस अपार सम्भावना बोकेको एउटा पात्र हो, जो आफ्नै सुन्दरताप्रति अधिक मोहित भएर मर्छ । आफ्नो अनुहारको प्रतिविम्ब हेर्न नहुने श्राप पाएको ऊ पानी खोज्दै एक दिन पोखरीको […]

२ हप्ता अगाडि

विचार/ब्लग

ए ससुरा बा ! मलाई देवर मन पर्‍यो

लेखको शीर्षक देखेरै धेरैले जिब्रो निकाल्लान् भन्ने आशंका लाग्दालाग्दै पनि मैले ‘आपत्तिजनक र अशोभनीय’ शीर्षक चयन गरेँ। माफ गर्नुहोला, युगौँदेखि ‘सुन्दर, शान्त र पवित्र’ यो समाजको कुवामा मैले एउटा ‘चरित्रहीन’ ढुंगा फालेँ। कुटुमा कुटु, छोरीको मुटु केही वर्षअघि एउटा गीत यति धेरै चर्चित भयो कि युट्युबमा मात्रै त्यसको म्युजिक भिडिओ १५ करोडभन्दा बढीपटक हेरियो। गीत […]

२ हप्ता अगाडि

विचार/ब्लग

काँग्रेस सच्चिने कि सकिने ?

इतिहासमा नेपाली काँग्रेसको स्थान सम्मानजनक छ । अघिल्लो पुस्ताले प्रजातन्त्र स्थापनार्थ भोगेको कठोर यातना, निष्ठापूर्ण बलिदान र दृष्टिकोणसहितको नागरिकप्रतिको उत्तरदायित्वकै कारण त्यो स्थान बनेको हो । इतिहासको सम्मान नहुँदा पनि त्यसको ब्याजले मात्र काँग्रेसलाई पछिल्लो ३० वर्षसम्म राजनीतिक मैदानमा उत्रिने बल प्रदान ग¥यो । अहिलेको पुस्ताले सङ्गठन निर्माणमा सिन्कोसमेत भाँचेको छैन, सैद्धान्तिक विषयमा पनि कहिल्यै […]

१ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

दलित आन्दोलन कहिले ?

ईश्वरभित्र मान्छे, मान्छेभित्र ईश्वर यहाँ अचम्मको विडम्बना छ मान्छे भएर बाँच्न अझ पनि हामी सक्तैनौं ! धेरै वर्षपहिले मैले एक नेपाली साहित्यकारलिखित सुन्दर लघुकथा पढेको थिएँ । कथा मोटामोटी यस्तो थियो— एउटा गाउँमा कृष्ण मन्दिर बनाउने भएछन् । गाउँलेहरूले गाउँको दलित समुदायलाई मूर्ति बनाउने जिम्मा दिएछन् । दलित बस्तीमा कामी थरका एक शिल्पीले मूर्ति ठूलो श्रद्धा र मिहिनेतले […]

१ महिना अगाडि

समाचार

नागरिकताको अधिकारमा छेडछाड

आहुती । विचार । काठमाडौँ — पैसट्ठी वर्षअघि विक्रम संवत् २०१३ सालमा एक वर्षको समसुर मिया नामको बालकलाई आफन्त पर्ने श्रमिक महिलाले आजको पूर्वपश्चिम राजमार्गनजिकैको गाउँमा ल्याएर आफूसँगै राखिन् । समसुर मिया दस वर्षको हुँदा आफन्त महिलाको मृत्यु भयो । त्यसपछि समसुर त्यही घरमा बाल श्रमिकका रूपमा हुर्कियो जहाँ आफन्त महिलाले ल्याएकी थिइन् । त्यो परिवार हिन्दु ब्राह्मण […]

२ महिना अगाडि

राजनीति

महाव्याधिमा लुटतन्त्र

यादव देवकाेटा । विचार । बसाइँ हिँड्नेको ताँतीले बस्नेको मन रुवाउँदछ लाखौंका लागि उजाड छ यो देश मुठीभरलाई त स्वर्ग छ । पञ्चायतकालीन दिनमा जेबी टुहुरेले गुन्जाएको यो गीत आजको दिनमा सत्तामा अडेस लागेर बसेकाहरूले नागरिकलाई निरीह बनाउँदै आफ्नो ‘स्वर्ग’ उजिल्याउन मच्चाएको लुटको लगामहीन खेलका कारण झन्झन् सान्दर्भिक भैरहेको छ । दुःखको कुरा, टुहुरेले यो गीत गाउँदा […]

३ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

तिमीलाई बुझ्ने भएकी छु आमा !

फ्रान्सका सम्राट नेपोलियन बोनापार्टले भनेका छन्, ‘तिमी मलाई एउटी असल आमा देऊ, म तिमीलाई असल राष्ट्र दिन्छु ।’ यो भनाइमा असल राष्ट्र हुनका लागि असल आमाको आवश्यकता र भुमिका औंल्याइएको छ । वास्तवमा आमा एक जननी हुन् । नुनिला आँसुका धारा खाएर अमृतमय दूध पिलाउन सक्ने आमा सृष्टिकी संरक्षक हुन् । आमाले जीवनमा छोरी, दिदी, […]

३ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

सरकार, हामी नागरिकलाई कोरोनाको सूचना खोई ?

छिमेकी देश चीनको वुहानबाट उत्पति भएको कोरोनाभाइरस फैलिएर संसार आतंकित छ । अहिले हामी राजनीतिकमात्रै होइन, आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक सबै हिसाबले संक्रमणकालमा छौं । संक्रमणकाल समाजका लागि प्रसवकाल हो । प्रसव वेदना सहन निकै गाह्रो हुन्छ । तर, सहनुको विकल्प पनि हुँदैन । खुला सीमाना भएको छिमेकी देश भारतमा संक्रमित र मृत्युदर उच्च छ । […]

३ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

प्रेस तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथिको कालो बादल विस्तारै हट्दैछ: महासचिव राई

जतिबेला तात्कालीन प्रेस चौतारी नेपाल र प्रेस सेन्टर एकीकृत भएर प्रेस संगठन नेपाल बन्यो । हामी सबै अल्लाहित थियौं, उत्साहित थियौं । उर्जा, उत्साह र खुशीको बिषय थियो जनताबाट अभुतपूर्व समर्थन पाएका हाम्रा नेताहरुले भनेका थिए, ‘अब राजनीतिक क्रान्ति सकियो । अबको हाम्रो बाटो समृद्धिको बाटो हो, उत्पादनको बाटो हो ।’ अर्थात् राष्ट्रिय पूँजीको विकास […]

५ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

न्यायालयको अनुभूति

सर्वोच्च अदालतको संवैधानिक इजलासको निर्णयले न्याय भएको अनुभूति दिएको छ । संवैधानिक प्रावधानको विश्लेषण गरेर नेपाली राजनीतिलाई पनि पाँच सदस्यीय इजलासले दिशा निर्देश गरिदिएको छ । गत पुस ५ गते प्रधानमन्त्री केपी ओलीले निर्दोष प्रतिनिधि सभा विघटन गरेर घोषणा गरेको अग्रिम निर्वाचनसमेत अदालतको फैसलाबाट बदर भएको छ । प्रधानमन्त्रीको विघटनको सिफारिसलाई सदर गर्ने राष्ट्रपतिको निर्णयलाई […]

५ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

ताली बजाउनेहरूको भीड र रैतीकरण

विचार । राजेन्द्र महर्जन कसले तानाशाहलाई छाता ओढायो ? कसले उसको कोटको अबिर टकटक्यायो ? कसले पान–सुपारी टक्र्यायो ? कसले गीत सुनायो ? र, उसले मान्छेहरू मारिरहँदा कसले बाँसुरी फुक्यो ? कसले ताली बजायो ? हिसाब तिनको मात्र पनि राखिनेछैन । – विनोदविक्रम केसी सत्ता–शक्तिको राजनीति अनेक खालका टारे दरबारबाट अचेल सडकतिर झरेको छ । बालुवाटार, खुमलटार र बुढानीलकण्ठजस्ता दरबारका शासकहरू सडकमा […]

५ महिना अगाडि

समाचार

प्रतिगमन र सीमान्तकृत समुदायका सरोकार

प्रतिगमनको शृंखला नेपाली राजनीति जब–जब आन्दोलन वा क्रान्तिबाट अग्रगमनतर्फको यात्रा थाल्छ, अग्रगमन संस्थागत नै नभई तीव्र गतिमा प्रतिगामी दिशातिर वेग मार्न थालिहाल्छ । ००७ मा निरंकुश राणातन्त्रको अन्त्य भएपछि नेपालमा औपचारिक लोकतन्त्रको बीज रोपिएको थियो । तर, ०१७ मा राजा महेन्द्रले प्रतिगामी पञ्चायती व्यवस्थाको सुरुआत गरे । निरंकुश निर्दलीय पञ्चायतले मूलतः लोकतान्त्रिक राजनीतिक अभ्यासलाई ध्वस्त […]

६ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

नयाँ तानाशाहको खोजी

जब कुनै आधुनिक लोकतन्त्रमा सबै राजनीतिक शक्ति असफल हुन्छन्, लोकतान्त्रिक अभ्यास असफल हुन्छ, तब एउटा नयाँ तानाशाहको खोजी हुन थाल्छ । यस्तो खोजी दुई किसिमले हुन सक्छ- पहिलो : आम नागरिकले आफैंप्रति विश्वास गुमाएपछि कुनै तानाशाहद्वारा शासित हुने चाहनाले तानाशाहको खोजी गर्छन् । दोस्रो : लोकतान्त्रिक दलहरूले आफ्नो सामूहिक असफलतामा पर्दा हालेर फेरि एकपटक […]

६ महिना अगाडि

समाचार

ओलीलाई खुलापत्र : साँच्चै चुनाव भए तपाईको हाडखोर भेटिएला ?

सर्वप्रथम केपी ‘बा’ सादर नमस्कार ! धेरै लामो समयपछि फेरि आज हजुरसँग मनका कुरा गर्दैछु। बालुवाटार आउने हजुरको निम्तो थियो, मेरो मनले त्यो निम्तो स्वीकार गर्न पटक्कै मानेन। दुखका साथ भन्नैपर्छ, यतिबेला मेरो यो मन उकुसमुकुस छ। मैले सोंचेको थिएँ, “तपाई एमाले र माओवादी केन्द्र एकीकृत भई बनेको नेकपाको नेतृत्व मात्र होइन सिंगो मुलुकको शक्तिशाली […]

६ महिना अगाडि

समाचार

जब पत्रकारहरु बोले र नेताहरुले गम्भीर भएर सुने

नेताहरु बोल्छन्, पत्रकारहरुले सुन्छन् । नेताहरुले सुनाउँछन्, पत्रकारहरुले सुनिदिन्छन् । नेताले बोलेका र सुनाएका कुराबाट मुलुकको राष्ट्रिय राजनीतिका गतिविधिहरु, त्यसका दशा र दिशाहरुबारे जानकारीहरु प्राप्त हुने गर्छन् । नेताले बोलेका, सुनाएका कुराहरु पत्रकारका लागि खबर, समाचार र विश्लेषणका विषयवस्तुहरु बन्ने गर्छन् र ती प्रचार प्रसार हुन्छन् । आम प्रचलन यही हो l तर, कहिलेकाहीँ यस्तो […]

७ महिना अगाडि

समाचार

गाउँका कमरेडहरुलाई !

अचेल टोलटोलमा, बस्तीबस्तीमा, शहरमा, सञ्चारमाध्यम, सामाजिक सञ्जालमा अनि चिया पसलमा कमरेडहरुको चर्चा छ । एकीकरणका बेलादेखिकै बिवाद बल्झदै फुटको संघारमा पुगेको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) पुस ५ गतेको असंबैधानिक कदमपछि खुलेआम दुई कित्तामा बाँडिएको छ– एक सरकारवादी नेकपा, एक सडकवादी नेकपा । दुवै नेकपाहरु गाउँगाउँ–बस्तीबस्तीसम्म पुगेका छन् । गाउँमा एक हुल आउँछ, केही मान्छे जम्मा […]

७ महिना अगाडि

राजनीति

भीम रावललाई किन घेर्न चाहन्छन् ओली ?

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली राष्ट्रवादी धारको नेतृत्व गरिरहेका भीम रावलप्रति कति आक्रोसित हुनुहुन्छ भन्ने कुराको अतिसंक्षिप्त चर्चा सुरुमै गरौं । ‘अछामको एउटा केटो म जेलमा बस्या बेला, बाटामा हिड्दाहिड्दै पुलिसले समातेर ल्याएछ र भेट्टाएर मैले राजनीतिकरण गर्या । अहिले त कुराकानी सानातिना छैनन् । मान्छेभन्दा कुरा ठूला छन् । नानाभन्दा नानी ठुलो, मान्छेभन्दा कुरा ठुलो […]

७ महिना अगाडि

विचार/ब्लग

भान्सामा छोरा

हामीले आफ्ना नानीबाबुहरूलाई बाहिर र भित्रका समान कामहरू दिएर समान व्यवहार गर्नुपर्ने होइन ? ताकि छोराहरूले पनि भोलिका दिनमा बाहिर हिँड्दा छोरीहरूले झैं सबै सम्हाल्न सकून् । तब न छोराछोरी बराबरी  ! प्रसंग एक : म एक साथीसँग भिडियो कल गर्दै भाँडा माझ्दै थिएँ । भाँडा मोल्ने सिंकअगाडि अड्याइएको मोबाइल फोनमा भुइँ सफा गर्दै गरेको मेरो छोरो […]

७ महिना अगाडि

समाचार

संसद् पुनर्स्थापना कि संविधानको पुनर्लेखन ?

स्पष्ट छ, अहिलेको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको प्रतिगमनका मुख्य नायक पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र होइनन्, खड्गप्रसाद ओली नै हुन् संसारकै राम्रो भनिएको संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक संविधानलाई ओलीको एउटा अध्यादेशले क्वाप्पै खाइदियो । अर्थात्, लोकतान्त्रिक ऐना देखाइदियो । ओलीको यो कदम केवल संविधानको विपरीत मात्रै होइन, राष्ट्रिय लक्ष्य र उद्देश्यमाथि पनि प्रहार हो । राजनीतिलाई विचलित बनाउन र तरलतामा […]

७ महिना अगाडि