विकास भनेको रुपान्तरण हो । चाहे त्यो जुनसुकै क्षेत्रभित्र नै किन नहोस् । रुपान्तरण भन्नाले कुनै विषय वस्तुको रही आएको अवस्थाबाट सकारात्मक मार्गतर्फ परिवर्तनस्थानीय अर्थतन्त्रको दीर्घकालीन र दिगो रुपान्तरणका लागि विकास प्रक्रियाले मूलतः चारवटा अन्तरवस्तुलाई अङ्गिकार गर्न बिर्सनु हुँदैन ।

उक्त अन्तरवस्तु अन्तर्गत (क) उत्पादन र उत्पादकत्वमा वृद्धि(ख) सम–न्यायिक वितरण(ग) प्राकृतिक स्रोतहरुको दिगो प्रयोग र (घ) मानव सन्तुष्टिमा बढोत्तरी पर्दछन् ।बिकाश लाई आर्थिक वृद्धि भन्दामाथीउठेरसमता,समानता ,समाबेसिता ,न्याय ,खुसियाली ,सम्पन्नता जस्ता सुचकहरु प्राप्त गर्नु बर्तमान बिकाश हो। **ग्रामीण स्तरमा समस्या : निवार्हमूखि कृषि पेशामा आधारित छन् । सिँचाइ, मलखाद, उन्नत बीऊ तथा आधुनिक प्रविधिको अभावले दुई तिहाइ जनता आश्रित कृषि पेशालाई व्यवसायीकरण गर्न सकिएको छैन ।

प्रगतिशिल कृषि संस्कृतिको विकास हुन नसक्नु अनि कृषिलाई हेपिएको वा कमशल पेशा ठान्नु समस्याको जड हो । कृषिमा आधुनिकिकरण हुन नसक्दा औद्योगिक क्षेत्र पनि ओझेलमा छ । जसका कारण अर्थतन्त्रमा उपलब्ध श्रम शक्तिको सदुपयोग हुन सकेको छैन । परम्परागत उद्योगहरु संकटमा छन् । भौतिक पूर्वाधारहरुको कार्यकुशलता कमजोर छ । वैज्ञानिक र सीपमूलक शिक्षा छैन । घोकन्ते अभ्यास छ । आधारभूत शिक्षा, स्वास्थ्य र सुरक्षाको पहुँच छैन ।

वित्तीय सेवाहरु सहरकेन्द्रित छन् । ग्रामीण अर्थतन्त्रलाई औपचारिक रुपमा मौद्रिकीकरण गर्न सकिएको छैन् । छरिएको बस्ती अनि पश्चिमा उपभोग संस्कृतिले समाज बनिरहेको छ । फलस्वरुप गाउँको अर्थतन्त्र चौपट बन्दै गएको छ । गाउँमा रोजगारीका अवसरहरु नहुँदा युवाशक्ति गाउँबाट धकेलिएर सहर पसिरहेका छन् । विदेश पलायन भएका छन् । सहरको आकर्षणले नभई गाउँको विकर्षणले गर्दा मानिसहरु सहरतर्फ बसाँई गर्ने प्रवृत्ति बढ्दै गएको हो । नेपालको सहरीकरण नीतिले गाउँलाई सहरतर्फ बोकेर ल्याएको छ । गाउँ उजाड बनिरहेको छ, भत्किरहेको छ, ग्रामीण अर्थतन्त्र खुम्चिँदै गएको छ ।

नेपाली विकास मोडेलको मूलमर्म गाउँको सहरीकरण गर्नु पर्ने हो तर अभ्यास विपरित दिशामा गइरहेको छ । सहरको ग्रामीणिकरण भएको छ । युवाशक्ति खाडी गईरहेका छन् । गाउँ रित्तिँदै गएको छ । श्रमशक्तिको अभाव छ । धान फल्ने खेत बाँझो बन्दै छन । बारीजमिन खरबारी झाडीबन्दै गएको छन । खरबारी काँडामा परिणत हुँँदैछ । खेतबारी बाँझो बन्दै जानुले ग्रामीण समुदायको भविष्य चुनौतीपूर्ण देखिन्छ । चिन्ता खोरमा एउटा बाख्रो मर्याे भन्ने होइन, चिन्ता बाघ पल्क्यो भन्ने हो, किनकि यहि अनुपातमा युवा शक्ति विदेशिने क्रम दीर्घकालसम्म चलिरहने हो भने गाउँ रित्तो बन्ने छन ।

सहरको मौलिक संरचना कुरुपमा रुपान्तरण हुँदैछ । यि सबै समस्याहरुको मूल जरो राजनीतिक संस्कृति नै हो किनकी विकासमा राजनीतिक संस्कारले देखेन देखासिकी गर्याे, गर्दै छ । हाम्रो विकासको मोडेल दातामूखी भयो । वस्तुगत समस्याहरु दाताका लागि हाम्रा उपहार भए । दातामूखी विकासको मोडेलले हाम्रो मौलिक ऊर्जा, सिर्जनशीलता अनि सकारात्मक सोचलाई ओझेलमा पारिदियो । पारिरहेको छ । यो केले बनाएको हो ? यसको आधार के हो ? छर्लङ्गै छ यि सबै समस्याहरु राजनीतिक अदुरदर्शिताका परिणामहरु हुन् ,भन्न सकिन्छ ।

राजनीतिक अभियान्ताहरुले राजनीतिलाई मुनाफा कमाउने व्यवसाय बनाइदिए नकि सामाजिक सेवा । अहिले पनि राजनीति र विकास आपसमा जोडिन सकेको छैन् । किनकि भ्रष्टाचार सम्बन्धि अध्ययन गर्ने अन्तर्राष्ट्रिय संस्था ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलको प्रतिवेदन अनुसार राजनीतिलाई सबैभन्दा भ्रष्टाचार हुने क्षेत्रको रुपमा प्रमाणीत गरिसकेको छ । विगत देखि नै हाम्रा राजनीतिज्ञहरुले विकासका नाममा जनतालाई मिठा शब्दहरुले सिंगारिएका भाषण, इतिहासको वयान, सिद्धान्तको रटान, गालिगलौज, प्रतिशोध आदी इत्यादि दिए, अझै दिँदैछन।