काठमाडौं । समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपालबीच एकीकरण घोषणा भएको ४४ दिन बित्दासमेत कसको नेतृत्वमा पार्टी दर्ता गराउने भन्ने विषयमा टुङ्गो लाग्न सकेको छैन । वैशाख १० गते एकीकरण घोषणा भए पनि त्यसयता एकीकरणका व्यवहारिक पक्षलाई टुंग्याउने दिशामा प्रभावकारी पहलकदमी हुन नसकेको हो ।

दुई दलबीच विभिन्न विषयमा कुरा नमिलेको कारण आइतबार आयोथमा दल दर्ता हुने कि नहुने भन्नेबारे अन्योल नै देखिन्छ । यद्यपि दुई दलको बीचमा केही दिनदेखि गम्भीर कुराकानी चलिरहेको छ ।

पार्टीभित्र वरीयता क्रममा पहिलो नम्बरमा महन्थ ठाकुर, दोस्रो नम्बरमा डा.बाबुराम भट्टराई र तेस्रो नम्बरमा उपेन्द्र यादव रहने लगभग निश्चित भएको छ । यसमा राजपा नेपालका नेताहरु पनि सकारात्मक भइसकेका छन् । तर दुई दलमा रहेका अन्य नेताहरुलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने, अरु पदहरुमा कसलाई कहाँ राख्ने भन्ने विषयमा टुङ्गो लगाउन बाँकी छ ।

विज्ञापन

शुक्रबार दुईटा दलको छुट्टा छुट्टै बैठक बसेको थियो । बैठकपछि साँझ दुईटै दलको संयुक्त बैठक बसेको थियो । संयुक्त बैठकमा समाजवादी पार्टीको तर्फबाट उपेन्द्र यादवमात्र सहभागी थिए । उनले पार्टी एकीकरणको विषयलाई अगाडि बढाउने नै हो तर आफ्नो पार्टीमा कुरा नमिलेको कारण तत्काल अन्तिम रुप दिन नसकिने धारणा राखेका थिए ।

जनजातिका कुरा
तत्कालीन समाजवादी पार्टीका एकजना पदाधिकारीका अनुसार पार्टीमा आदिवासी जनजातिको कुरा पनि उठेको छ । मुल नेतृत्वमा सबै बाहुन खसहरु रहेपछि आदिवासी जनजातिको ठाउँ कहाँ रहने भनि प्रश्न उठेको छ । यो एकीकरणमा आदिवासी जनजातिलाई कहाँ राख्ने भनि चर्चासमेत हुन छाडेको गुनासो अशोक राईहरुले गरेका छन् । समाजवादी पार्टीका एक केन्द्रीय सदस्यका अनुसार अशोक राईको टीमले पनि जसपा नेपालमा आफ्नो स्पेश खोजिरहेको छ ।

पार्टी वरीयताक्रमको तेस्रो नम्बरसम्म कुरा फाइनल भए पनि चौथो नम्बरमा कसलाई राख्ने भन्नेमा विवाद उत्पन्न भएको हो । चौथो नम्बरमा अशोक राईलाई राख्नुपर्ने र पाँचौ नम्बरमा राजेन्द्र श्रेष्ठलाई राख्नुपर्ने माग समाजवादी पार्टीका अशोक राई टीमको छ । अशोक राईलाई वरिष्ठ नेता र राजेन्द्र श्रेष्ठलाई सहअध्यक्ष दिने घोषणा गरेरमात्र पार्टी दर्ता प्रक्रियामा जानुपर्ने उनीहरुको माग छ ।
अशोक राईले आफूसँग आफ्ना टीमका अन्य नेताहरुको पनि व्यवस्थापन टुङ्गो लगाउन दबाब दिएको बुझिएको छ । यो कुरा तत्कालीन समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले पनि राजपा नेपालका नेताहरु समक्ष राखेका थिए । यद्यपि अशोक राई टीमको बारेमा अहिले कुनै टुङ्गो लागेको छैन ।

निर्देशक समिति
दुवै पार्टीमा थुप्रै नेता भएका कारण नेकपाको सचिवालयजस्तै एउटा शक्तिशाली निर्देशक समिति बनाउनेबारे पनि छलफल भइरहेको छ । जसमा राजपा नेपालका महन्थ ठाकुृर, राजेन्द्र महतो, महेन्द्र राय यादव, शरतसिंह भण्डारी, राजकिशोर यादव र अनिलकुमार झा रहने छन् भने समाजवादी पार्टीको तर्फबाट उपेन्द्र यादव, डा.बाबुराम भट्टराई, अशोक राई, राजेन्द्र श्रेष्ठ, रेणु यादव र लालबाबु राउत रहने छन् ।

जसपा नेपालको सबैभन्दा शक्तिशाली समिति यही नै रहने छ, जसको नेतृत्व महन्थ ठाकुरलाई दिने कुरा भइरहेको छ । महन्थ ठाकुर पार्टीको अध्यक्ष वा संयोजक भए पनि निर्देशन समितिको अध्यक्षता गर्ने विषयमा छलफल भइरहेको छ । महन्थ ठाकुर र उपेन्द्र यादवबीचमा कार्यकारी र शक्ति बाँडफाँटको कुरा आएपछि यो उपाय निकालेको स्रोतको दावी छ ।

महन्थ ठाकुर पार्टीमा मुख्य नेतृत्वमा रहे पनि कार्यकारी भूमिका हुने छैन । कार्यकारीको भूमिका उपेन्द्र यादवले आफूसँगै राख्नेछन् । महन्थ ठाकुरले आफू सेरेमोनियल अध्यक्षमात्र नबस्ने, अधिकारसहितको अध्यक्ष हुनुपर्ने माग गरेपछि पार्टीमा उनलाई पनि केही अधिकार दिएर राख्ने विषयमा छलफल अगाडि बढेको छ ।

संविधान संशोधनबारे मतभिन्नता
राजपा नेपालका नेताहरुले नयाँ नक्सासहितको निशान छापका लागि भइरहेको संविधान संशोधनको पक्षमा मतदान नगर्ने निर्णय गरेका छन् । आफूहरुको माग समेटेर सरकारले प्याकेजमै संविधान संशोधन नगरे पक्षमा मतदान नगर्ने निर्णय गरेको छ तर समाजवादी पार्टी त्यसको विपक्षमा छ ।
खासगरि, उपेन्द्र यादव र डा.बाबुराम भट्टराईले सरकारले ल्याएको संविधान संशोधनको पक्षमा मतदान गर्नुपर्ने भन्दै आइरहेका छन् । उनीहरुले राजपा नेपालका नेताहरुलाई पनि सरकारले ल्याएको संशोधनको पक्षमा मतदान गर्न आग्रह गरेका छन् ।

शुक्रबार भएका दुई पक्षको छलफलमा पनि उपेन्द्र यादवले सरकारले ल्याएको संविधान संशोधनको पक्षमा मतदान गर्न राजपा नेपालका नेताहरुलाई आग्रह गरेका थिए । पक्षमा मतदान गरिएन भने जसपा नेपालमाथि गलत आरोप लाग्न सक्ने भन्दै उपेन्द्र यादवले राष्ट्रियताको सवालमा जसपालाई एक ढिक्का भएर उभ्याउनुपर्नेमा जोड दिएका थिए । अहिले निशान छापका बारेमा सर्वसम्मत रुपमा संविधान संशोधन गराएर राजनीतिक मुद्दासहितका विषयमा संशोधनका लागि संघर्ष गर्ने र सरकारलाई नैतिक दबाब दिने प्रस्ताव उपेन्द्र यादवले राखेका थिए ।
सरकारले ल्याएको संविधान संशोधन पक्षमा मतदान गर्न राजपा नेपाल तयार भएन भने एकीकरणको कुरा संविधान संशोधनको टुङ्गो लागेपछि मात्र गर्ने प्रस्ताव समेत उपेन्द्र यादवले अघि सारेको स्रोतले जनाएको छ ।

अहिले सैद्धान्तिक रुपमा एकीकरणको टुङ्गो लगाए पनि दुवै पार्टीको संसदीय दलमा एकीकरण भएको छैन । दुवै पार्टीको संसदीय दल छुट्टा छुट्टै छन् । संसदमा मतदानको समय दुईटै पार्टीका संसदीय दलले आ–आफ्नो नीतिअनुसार मतदान गर्नेछ । संसदीय दल एकीकरण हुन बाँकी रहेकै कारण समाजवादी पार्टी र राजपा नेपालका तर्फबाट संयुक्त रुपमा संविधान संशोधनको प्रस्ताव दर्ता गराइएको हो ।
त्यही भएर उपेन्द्र यादवले या त सरकारले ल्याएको संशोधन प्रस्तावमा मतदान गर्ने सर्वसम्मतिले निर्णय गरौं या संविधान संशोधनबारे संसदमा मतदान भइसकेपछि मात्र एकीकरण गरौं भनि प्रस्ताव गरेका छन् ।

राजेन्द्र महतो अप्ठ्यारोमा 
अहिले समाजवादी पार्टी र राजपा नेपालबीच हुन लागेको एकीकरणमा सबभन्दा अप्ठ्यारोमा राजपा नेपालका अध्यक्षमण्डलका सदस्य राजेन्द्र महतो परेका छन् । उनले पनि आफूलाई एकीकृत पार्टीको कार्यकारी भूमिकामा राख्न जोडबल गर्दै आइरहेका थिए । महतोले आफूलाई उपेन्द्र यादवकै हैसियतमा राख्न पार्टीमा दबाब दिइरहेका भए पनि उनकै पार्टीका कतिपय नेताले स्वीकार नगरेपछि उनी अहिले अप्ठ्यारोमा परेका छन् ।
समाजवादी पार्टीसँग एकीकरण गर्नका लागि सबभन्दा बढी उनी नै हतारिएका थिए । अन्य नेताहरुले पहिला पार्टीको महाधिवेशन गरौं अनिमात्र अरु दलसँग एकीकरण गरौंला भनेको अवस्थामा महतोले आफूलाई केन्द्रमा राखेर हतार हतार पार्टी एकीकरण गर्न लगाए । अहिले उनी नै रिङभन्दा बाहिर पुगेका छन् । पार्टीमा उनले अब चौथो वरीयता पनि पाउने सम्भावना छैन । तैपनि उनले पार्टीमा आफ्नो दबाब बढाइरहेका छन् । उनी आफ्नै पार्टीमा घेराबन्दीमा परेको कारण उनको दबाबको खासै असर नपर्ने नेताहरु बताउँछन् ।